ADHD (nadpobudliwość psychoruchowa, nadpobudliwość ruchowa, zespół hiperkinetyczny) zazwyczaj kojarzymy z dziećmi, które nie mogą usiedzieć na miejscu. Jednak należy pamiętać, że to zaburzenie, które nie mija i występuje również u osób dorosłych, w tym tych, które w dzieciństwie nie zostały zdiagnozowane.
Osoby z ADHD bez diagnozy – czy jest ich dużo?
Jeszcze do niedawna, w pokoleniu naszych rodziców, w świadomości nie istniało ADHD. O osobach z zespołem hiperkinetycznym mówiło się co najwyżej, że są nieposłuszni, zbyt agresywni, krnąbrni. Nikt nie próbował ich nawet zdiagnozować. Kiedy już diagnoza ADHD się pojawiła, często krzywdząco pomijała dziewczynki – uznano bezpodstawnie, że zespół nadpobudliwości występuje wyłącznie u chłopców.
Jaką sytuację mamy zatem obecnie? Niestety wciąż złą. Istnieją całe tysiące osób dorosłych, które nigdy nie zostały zdiagnozowane. Powodem mogło być to, że urodziły się w czasach, w których jeszcze nie prowadzono diagnostyki, albo po prostu były dziewczynkami i nikt nawet nie pomyślał, by je diagnozować. Dodatkowo warto wciąż pod uwagę czynnik społeczny: jeszcze do niedawna wizyta z dzieckiem u psychiatry była stygmatyzująca, dlatego mało osób chciało się na nią zdecydować.
W efekcie w naszym kraju (i wielu innych) wciąż pozostaje wiele osób z ADHD, które są dorosłe i doświadczają związanych z tym zespołem trudności, ale nie mają fachowej diagnozy.
Czy i ty masz ADHD?
Być może zastanawiasz się teraz, czy masz ADHD. Oczywiście, możesz je mieć – szansa jest tym większa, jeśli wiesz, że w twojej bliskiej rodzinie, na przykład u twojego dziecka, je zdiagnozowano. To zespół, w przypadku którego czynnik genetyczny odgrywa dużą rolę, więc możesz podejrzewać, że jeśli twoi bliscy mają ADHD, ty także jesteś w grupie ryzyka.
Zastanawiasz się, po czym dokładnie rozpoznać ADHD? Na zespół nadpobudliwości składają się trzy główne obszary problemów: zaburzenia koncentracji uwagi, nadruchliwość (nadpobudliwość ruchowa) oraz impulsywność. Przyjrzyjmy się każdemu z tych obszarów bliżej.
Zaburzenia koncentracji i uwagi
Osoby z ADHD w życiu dorosłym doświadczają wielu problemów związanych z brakiem uwagi i koncentracji. Trudno jest im się skupić przez długi czas na zadaniu, które mają do wykonania np. w pracy. Często nie potrafią podążać za instrukcjami, zapominają o ważnych sprawach i wykazują trudność w kończeniu rozpoczętych zadań. Każdy bodziec może ich wytrącić z koncentracji, do której później ciężko im wrócić, przez co nieraz pojawiają się u nich opóźnienia w wykonywaniu prac.
Nadpobudliwość ruchowa
U osób dorosłych często jest mniej widoczna niż u dzieci. Jednak również oni jej doświadczają, na przykład nie są w stanie nieruchomo stać na przystanku i czekać na autobus, muszą spacerować. Mogą mieć silną potrzebę aktywności fizycznej albo wykonywania pracy fizycznej. Wiele osób nie jest w stanie długo wysiedzieć na miejscu i musi chociaż drobnymi ruchami przerywać monotonię – np. bujając się na krześle.
Impulsywność
Ostatnia cecha to impulsywność, która sprawia, że osoby z ADHD mogą mieć problem z regulowaniem emocji. Bardzo szybko wpadają w gniew, wszystko wyprowadza je z równowagi. Doświadczają skrajnie silnych emocji. Często mają też problem ze słuchaniem innych, przerywają im i kończą za nich zdania – również w nieodpowiednich momentach.