Gastroskopia, czyli ezofagogastroduodenoskopia (EGD), to badanie, które z pozoru brzmi groźnie, ale w rzeczywistości to szybka i skuteczna metoda diagnostyki górnego odcinka przewodu pokarmowego. Cienka rurka z kamerą – gastroskop – wędruje przez usta, przełyk, żołądek aż do dwunastnicy, a lekarz ogląda wszystko na ekranie w czasie rzeczywistym.
W praktyce to takie medyczne „selfie” Twoich wnętrzności, tylko znacznie dokładniejsze niż zdjęcie z telefonu. Dzięki temu można wykryć wrzody, polipy, infekcje, a nawet nowotwory. W razie potrzeby lekarz pobiera też wycinki (biopsję) – bez bólu i bez cięcia skalpelem.
Dlaczego kierują mnie na gastroskopię?
Lista wskazań jest długa: przewlekła zgaga, refluks, trudności w połykaniu, bóle w nadbrzuszu, nudności, smoliste stolce, anemia czy nagła utrata masy ciała. Czasem wystarczy podejrzenie Helicobacter pylori, by lekarz zasugerował to badanie. Jeśli coś nie gra w trawieniu – gastroskopia to często pierwszy krok do rozwiązania zagadki.
Przygotowanie – krok po kroku
Głodówka – czyli co i kiedy jeść (a raczej nie jeść)
- Na czczo przez 6-8 godzin przed badaniem.
- Na 4 godziny przed – żadnych napojów, gumy, papierosów ani e-papierosów.
- Na 2 godziny przed – możesz wypić maksymalnie jedną szklankę wody.
Leki – co z poranną tabletką?
- Stałe leki możesz zazwyczaj zażyć z niewielką ilością wody.
- Leki przeciwcukrzycowe i przeciwzakrzepowe? Koniecznie skonsultuj to z lekarzem.
- Jeśli czeka Cię sedacja – nie prowadź auta przez co najmniej 12 godzin po badaniu.
Co zabrać i jak się ubrać?
- Dowód osobisty i wyniki badań, np. morfologia, krzepliwość.
- Zdejmij protezy, okulary, biżuterię i soczewki.
- Ubierz się wygodnie – bluza i dres sprawdzą się lepiej niż żakiet.
Na miejscu – jak przebiega gastroskopia?
Formalności i wywiad
Najpierw rejestracja i wypełnienie formularzy. Pytania mogą dotyczyć chorób serca, leków na krzepliwość czy wcześniejszych znieczuleń. Wszystko po to, by badanie było bezpieczne.
Znieczulenie – do wyboru, do koloru
Najczęściej stosuje się spray z lidokainą do gardła – łagodzi odruch wymiotny. Dla osób bardziej zestresowanych możliwa jest sedacja dożylna, czyli podanie leku uspokajającego. W wyjątkowych przypadkach – znieczulenie ogólne.
Pozycja i badanie
Leżysz na lewym boku z głową lekko przygiętą. W ustach ustnik, by chronić zęby. Lekarz wprowadza gastroskop przez gardło i obserwuje wszystko na monitorze. Podczas badania może wdmuchiwać powietrze, pobierać próbki lub przeprowadzać drobne zabiegi.
Co możesz czuć?
Najczęściej – uczucie pełności, odbijanie, odruch wymiotny. Kluczem jest spokojne oddychanie przez nos. Dzięki znieczuleniu większość osób odczuwa tylko umiarkowany dyskomfort.
Ile to trwa?
Samo badanie – zwykle 5 do 15 minut. Cały pobyt w placówce to około 1,5-2 godziny, licząc przygotowanie i obserwację po wszystkim.
Dodatki – czyli co może się jeszcze wydarzyć
- Biopsja – czyli pobranie małego fragmentu tkanki. Bezbolesne.
- Test ureazowy – szybkie sprawdzenie obecności H. pylori.
- Zabiegi – np. usunięcie polipa, zatamowanie krwawienia czy poszerzenie przewężeń.
Mity i obawy – rozwiewamy wątpliwości
„To bardzo boli”
Nie, nie boli. Może być nieprzyjemnie, ale znieczulenie robi swoje.
„Endoskop jest niesterylny”
Nieprawda – sprzęt przechodzi ścisłą dezynfekcję po każdym pacjencie.
„Po badaniu mogę jechać do pracy”
Jeśli miałeś sedację – absolutnie nie. Tego dnia odpocznij.
„Boje się, nie dam rady”
To normalne. Porozmawiaj z lekarzem, poproś o sedację. Jesteś w dobrych rękach.
Po badaniu – co dalej?
- Przez 1-2 godziny po – nie jedz i nie pij.
- Gardło może być lekko podrażnione przez dzień lub dwa.
- Wynik opisu gastroskopii dostajesz od razu. Wyniki biopsji – po około 1-2 tygodniach.
- Dieta – lekkostrawna, bez alkoholu, ostrych przypraw i tłuszczu.
- Odpocznij – bez auta, bez pracy wymagającej skupienia.
Kiedy gastroskopii nie robimy?
Bezwzględnie przeciwwskazane są: świeży zawał, niewydolność serca, ciężkie zaburzenia krzepnięcia. Względnie: ciąża i niektóre przewlekłe choroby. Każdy przypadek omawia się indywidualnie.
FAQ – najczęstsze pytania
- Czy można robić profilaktycznie? Tak – co 5 lat po 40. roku życia lub przy wskazaniach.
- Czy gastroskopia w ciąży jest bezpieczna? Tak, jeśli konieczna – wykonywana bez sedacji.
- Jak często można ją powtarzać? Zazwyczaj nie częściej niż raz na kilka lat, chyba że lekarz zaleci inaczej.
- Czy muszę mieć sedację? Nie, ale możesz. Jeśli się boisz – warto o nią zapytać.
- Czy mogę zjeść coś rano? Nie. Nawet mała kawa może uniemożliwić badanie.
Pierwsza gastroskopia? Brzmi strasznie – ale po wszystkim pomyślałam: „To już?”. Lekarz spokojny, atmosfera zaskakująco wyluzowana, a cały zabieg trwał krócej niż wizyta u fryzjera. Teraz wiem, że stresowałam się na wyrost. Dobrze wiedzieć, co się dzieje w środku – bez zgadywania.